Boşanma Sürecinde Mal Paylaşımı Hakkında Bilmeniz Gerekenler

 Giriş

Boşanma, çiftlerin hayatında hem duygusal hem de mali açıdan zorlu bir süreçtir. Bu sürecin en kritik aşamalarından biri de mal paylaşımıdır. Eşler; ev, araç, banka hesabı, şirket hissesi gibi ortak malların nasıl bölüneceği konusunda yasal hak ve yükümlülüklerini bilmelidir. Aksi takdirde ileride hak kaybı yaşanabilir veya dava süreçleri uzayabilir.

Bu yazıda “Boşanma Sürecinde Mal Paylaşımı Hakkında Bilmeniz Gerekenler” başlığı altında, Türkiye’de boşanma sırasında mal paylaşımına dair temel kavramları, evlilik mal rejimi türlerini, dava usulünü, dikkat edilmesi gereken noktaları ve pratik önerileri detaylı şekilde ele alacağız.

Anahtar Kelimeler:
boşanma mal paylaşımı, evlilik mal rejimi, edinilmiş mallara katılma, mal rejimi sözleşmesi, mal paylaşımı davası, ortak mallar, mal paylaşımı nasıl yapılır

 

1. Evlilik Mal Rejimleri ve Hukuki Temeller

1.1. Türk Medeni Kanunu’nda Evlilik Mal Rejimleri

Türkiye’de boşanma aşamasında mal paylaşımında başvurulan temel kurallar, Türk Medeni Kanunu (TMK)’nda düzenlenen evlilik mal rejimlerine dayanır. Çiftler, evlenmeden önce veya evlilik sürecinde farklı mal rejimlerinden birini seçebilir:

1. Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi (TMK m. 200–224)
• Varsayılan rejimdir; taraflar açıkça sözleşmeyle başka rejim seçmezse bu sistem geçerli olur.
• Evlilik süresince edinilen gelir ve mallar (maaş, kira geliri, tasarruf vb.) ortak mal sayılır.
• Evliliğe ait miras, bağış, kişisel tazminat (manevi tazminat gibi) ayrı mal kapsamında değerlendirilir.
2. Mal Ayrılığı Rejimi (TMK m. 225–237)
• Eşler, evlenmeden önce “mal ayrılığı sözleşmesi” yaparak, evlilik sürecinde edinilen malları bile ayrı kabul edebilir.
• Her eş kendi adına edinilen malı yönetir, borçlardan yalnızca kendisi sorumludur.
• Boşanma halinde paylaşım yoktur; her eş dış ilişkilerden de miras, bağış vb. ayrı mal olarak devralır.
3. Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi (TMK m. 238–245)
• Hem ayrı mallar hem de ortak mallar tanımı vardır.
• Evlilik öncesi ve sonrası edinilen bazı mallar ayrı, bazı mallar ortak sayılır.
• Örneğin, evlilik öncesinde edinilen taşınmazlar ayrı mal, evlilik sürecinde edinilen kira geliri ortak mal olabilir.
4. Paylaşmalı Mal Ortaklığı Rejimi (TMK m. 246–252)
• Eşlerin gelirlerinden eve giren para ortak sayılır; kişisel tasarruflar ayrı kalır.
• Hem gelirler hem de kişisel mallar belirli oranda ortaklıktadır.

Not: Mal rejimi değişikliği, evlilik birliği içinde mahkemeye başvuru ile veya noter tasdikli “mal rejimi sözleşmesi” ile yapılabilir. Ancak bu işlem evlilik sürecinde yapılır; boşanma sırasında değişiklik yapılamaz.

 

 2. Boşanma Aşamasında Mal Paylaşımı Davası

2.1. Hangi Durumlarda Mal Paylaşımı Davası Açılır?

Boşanma kesinleştikten sonra veya yıllarca birlikte yaşadıktan sonra resmî nikâhı iptal eden eşler, “mal rejimi tasfiyesi” (bağımsız mal paylaşımı) için adli yargıda dava açabilir. Başlıca nedenler:

• Evlilik süresince edinilen malların kimin hakkı olduğu konusunda anlaşmazlık.
• Eşlerden biri mal rejimini değiştirmiş ancak boşanma nedeni ile sözleşme geçerli hale gelmemiş.
• Evlilik sona erdikten sonra 1 yıl içinde mal paylaşımı talebinde bulunulmalı; aksi takdirde hak düşürücü süre dolabilir.

Kısa Yetki Püf Noktası:
Boşanma davası sürecinde mal rejimi tasfiyesi ayrı bir dava kapısıdır. Boşanma davası kesinleşmeden mal paylaşımı davası açılamaz.

2.2. Dava Usulü ve Gerekli Belgeler

1. Dava Dilekçesinin Hazırlanması
• Asliye Hukuk Mahkemesi’ne başvurulur (yerleşim yerindeki aile mahkemeleri).
• Dilekçede; boşanma kararı, evlenme tarihleri, mal rejimi türü, edinilmiş malların listesi ve tespit talepleri belirtilir.
2. Delil ve Belgelerin Sunulması
• Evlilik tarihini ve boşanma kesin hükmünü gösteren uzaklaştırma, boşanma ilamı
• Tapu kayıtları, banka hesap özetleri, araba ruhsatları, kira kontratları, bilanço/işyeri defterleri gibi edinilmiş mal ve gelirleri ispatlayacak evraklar
• Miras ve bağış beyanları (ayrı mal kapsamında değerlendirilecek varlıkları göstermek için)
• Ekspertiz raporları (taşınmaz, araç, değer biçme)
3. Tasfiye Aşaması
• Mahkeme, delilleri inceledikten sonra taraflara tasfiye paylaşım cetveli hazırlar.
• Eşlerin üzerinde ayrı mal olarak kalan varlıklar ve edinilmiş malların nasıl pay edileceği hesaplanır.
• Ortak mal payının yarı oranı esas alınır; ancak eğer eşler arasında kusur payı belirlendiyse (TMK m. 230), eşin kusuru oransal olarak payı azaltabilir.
4. Karar ve İcra Süreci
• Mahkeme kararı kesinleştikten sonra, mallar paylaşım cetveline göre paylaştırılır.
• Taşınmaz ise elbirliği mülkiyetine konu olmuşsa iştirak hisseleri tapu kütüğünde tescil edilir.
• Bir malın bölünmesi mümkün değilse satılıp nakde çevrilir ve paylaştırılır.
• Karar hükümlerine uyulmaması halinde ilamlı icra takibi açılarak zorla tasfiye sağlanabilir.

 

3. Ayrı ve Ortak Mal Kavramları

3.1. Edinilmiş Mallar (Ortak Mallar)

• Evlilik süresi boyunca edinilen gelirler:
• Maaş, ikramiye, kira geliri, kar payı
• Evlilik sürecinde alınan konut ve arazi, işyeri, taşıtlar
• Birikimler, vadesiz ve vadeli hesap bakiyeleri
• Örnek: Eşlerden biri 2020–2025 arasında çalışarak gelir elde etmişse; bu gelirle alınan arsa veya borsa getirileri ortak mal sayılır.

3.2. Ayrı Mallar

• Evlilik öncesi edinilen varlıklar: Kredi çekilmemiş, eşin bilgisi dışında alınmış araç, ev, arazi vb.
• Miras ve Şartlı Bağışlar: Kişisel hak niteliğindeki tazminatlar (manevi tazminat), kişi adına miras kalan gayrimenkul
• Yargı Kararı ile Alınan Tazminatlar: Dava sonucunda elde edilen tazminat (iş kazası, maddi tazminat) ayrı mal kapsamında değerlendirilir.

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

·         Bağış ve mirasın “şartlı” olup olmadığına dikkat edin; bazı bağışçılar malın aile içinde paylaşılmaması kaydı koyabilir.

·         Ortak kullanıma sunulan ayrı mal ya da evlilik süresince geliştirilmiş bir gayrimenkul, “irtifak hakkı” gibi farklı hukuki kavramlara konu olabilir.

 

 4. Mal Paylaşımında Sık Yapılan Hatalar ve Önlemler

4.1. Hata: Belgelerin Eksik veya Yanıltıcı Sunulması

• Sık Yapılan Hata: Edinilmiş malların kapsamını gizlemek için banka hesaplarını göstermemek veya değer düşürücü beyanlar yapmak.
• Çözüm:
• Tarafların tüm banka hesap hareketlerini ve taşınmaz kayıtlarını açıklaması zorunludur.
• Ekspertiz raporlarıyla mal varlığının güncel değerini tespit ettirin.
• Finansal delilleri avukatınız aracılığıyla titizlikle toplayın (SGK dökümleri, vergi levhası, fatura kayıtları).

4.2. Hata: Evlilik Sözleşmesini Doğru Hazırlamamak

• Sık Yapılan Hata: Mal rejimi sözleşmesinde eksik tanımlar, mirasçı irtifak şartları, yabancı gayrimenkul kapsamı gibi önemli ayrıntıları göz ardı etmek.
• Çözüm:
• Noter onaylı “mal rejimi sözleşmesi” veya mahkeme onaylı ek protokoller hazırlayın.
• Sözleşmede “evlilik öncesi edinilmiş gayrimenkul, miras vb. ayrı mal olarak kaydedilmiştir” ifadesini açıkça belirtin.
• Kişiye özel koşullar, imkanlar ve gelecekteki miras beklentileri için avukatınızla danışarak net hükümlere yer verin.

4.3. Hata: Maddi Kanıtı Erken Yok Etmek

• Sık Yapılan Hata: Boşanma kararı konuşulurken ortak hesapları kapatmak, evi taşınmazı satmak, değerli eşyaları başkasına devretmek.
• Çözüm:
• Boşanma sürecine girmeden önce avukatınızla “ihtiyati haciz” veya “ihtiyati tedbir” talebi sunarak malların elden çıkarılmasını önleyin.
• Boşanma kararı kesinleşene dek mal rejimi tasfiyesi için hak düşürücü süreyi kaçırmamak adına belge toplamaya devam edin.

 

 5. Uzman Desteği ve Müzakere Süreci

5.1. Avukat Seçimi ve Ücretlendirme

• İyi Bir Aile Hukuku Avukatı seçmek, mal paylaşımında hakkınız olan payı almanızda kritik rol oynar.
• Avukat ücretleri: Genellikle “dava değeri” üzerinden hesaplanır; %3–%6 arası avans veya vekâlet ücreti talep edilebilir. Ücret sözleşmesini açıkça belirleyin.
• Avukatınız, hem dava stratejisini hem de delil toplama sürecini yönlendirecek, mahkemede sizin yerinize savunmanızı yürütecektir.

5.2. Müzakere ve Arabuluculuk

• Arabuluculuk Aşaması: Boşanmanın ardından, mal paylaşımı konusunda davaya başvurmadan önce arabulucuya başvurmak çoğu mahkemede zorunludur.
• Avantajları:
• Zamandan tasarruf: Uzlaşma sağlanırsa dava süreci atlanabilir.
• Düşük maliyet: Mahkeme masrafları azalır.
• Gizlilik ve mahremiyet: Kamuya açık yargılamadan kaçınabilirsiniz.
• Müzakede Sürecinde Dikkat:
• Eşler arası anlaşmada “yorum yanılgısı”na düşmeyin; yazılı bir protokol mutlaka düzenleyin.
• Uzlaşılan şartlar “arabulucu görüşme tutanağı” ile tescil edilmeli ve mahkemeye sunulmalıdır.

 

 6. Pratik Öneriler ve Dikkat Edilecek Hususlar

1. Mal Listesini Erken Hazırlayın
• Boşanma düşüncesi doğduğunda, evin tüm taşınmaz, araç, banka hesabı, kredi borcu, yatırım hesabı gibi varlıkları listeleyin.
• Erken tespit, süreç uzadıkça mal hareketlerinin izlenmesini kolaylaştırır.
2. Borçları ve Kredileri Gözden Geçirin
• Ortak kredi ve kredi kartı borçlarından ikisi de müteselsilen sorumludur.
• Boşanma sonrası bu borçlar için “ayrı mal” veya “ortak mal” ayrımını netleştirin; tahsilat sorunlarını önleyin.
3. Tapu ve Sicil Kayıtlarını İnceleyin
• Tapu kayıtlarını e-Devlet üzerinden kontrol edin. Mutlaka güncel durumu tespit edin.
• Rehin ve ipotek kayıtlarını öğrenin; bozulma veya kaldırma taleplerini avukatınız aracılığıyla yapın.
4. Mirasçı ve Bağış İlişkilerini İyi Tanımlayın
• Eşinizin mirasçıları (çocuklar, anne-baba vb.) ile ortak mal olarak sayılmayacak varlıkları belgeleyin.
• Bağışın “şartlı” olup olmadığını, bağışçının kime devrettiğini netleştirin.
5. Ekspertiz Raporu ile Değer Tespiti
• Taşınmaz veya değerli eşyaların değerini, noter onaylı ekspertiz raporlarıyla belgelendirin.
• Değerlemeyi güncel piyasa fiyatlarına göre yaptırtmak, paylaştırma cetvelinin doğru hesaplanmasını sağlar.
6. Boşanma Dilekçesinde Mal Rejimi Hakkını Talep Edin
• Boşanma davası açarken “mal rejimi tasfiyesi talebinin dava açma koşulu” olmadığını, ancak boşanma ilamına itiraz hakkı doğduğunu unutmayın.
• Boşanma davası sırasında maddi yetersizlikler veya tehdit nedeniyle mal rejimi hakkında bilgi sahibi olamayan eşler, “1 yıl içinde” mal paylaşımı davası hakkını kullanmalıdır.

 

 Özet

“Boşanma Sürecinde Mal Paylaşımı” konusu, yasal düzenlemeler kadar pratik adımların da büyük önem taşıdığı bir alandır. Türkiye’deki edinilmiş mallara katılma rejimi temel kural olmakla beraber, eşler arası sözleşmeler veya hukuki işlemlerle farklı mal rejimleri de tercih edilebilir. Boşanma davası kesinleştikten sonra, 1 yıl içinde açılacak mal paylaşımı davası ile edinilmiş ve ayrı mallar titizlikle paylaşılır.

Unutmayın:

·         Belgelerinizi eksiksiz ve doğru şekilde hazırlamak

·         Uzman bir aile hukuku avukatından destek almak

·         Arabuluculuk ve müzakere aşamalarını iyi değerlendirmek

·         Delil ve değer tespiti için ekspertiz raporlarına güvenmek

sürecin hem hızlanmasını hem de hakkınız olan payı elde etmenizi sağlar.

 

Sonuç: Haklarınızı Koruyun

Boşanma, her ne kadar duygusal yıpranma yaratsa da mal paylaşımında hak kaybına uğramamak sizin elinizdedir. Eşinizle anlaşma zemini bulamıyorsanız “mal paylaşımı davası”nı belirlenen süre içinde açmanız, geleceğinizi finansal olarak güvence altına alır. Yukarıdaki adımları takip ederek, “Boşanma Sürecinde Mal Paylaşımı” konusunda bilinçli bir yol izleyebilirsiniz.

 

 Yasal Uyarı

Bu içerikte (e-kitap, web sitesi, blog yazısı, rehber, vb.) yer alan tüm bilgiler yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmuştur. Burada yer alan görüş, öneri, açıklama ve yorumlar herhangi bir hukuki, mali, tıbbi veya profesyonel danışmanlık anlamına gelmez.

Kullanıcı, bu içerikte yer alan bilgileri kendi sorumluluğunda uygular. Her bireyin durumu farklıdır ve bu nedenle burada verilen bilgiler kişisel veya ticari kararlar için tek başına yeterli değildir. Önemli kararlar almadan önce mutlaka konunun uzmanı profesyonellere danışılmalıdır.

İçeriğin hazırlanmasında doğruluk ve güncellik amaçlansa da, hata veya eksiklikler bulunabilir. Yazar(lar) ve yayıncı(lar), bu içeriğin kullanımından doğabilecek doğrudan ya da dolaylı hiçbir kayıp, zarar veya sorumluluktan dolayı yükümlü tutulamaz.